Có nên ép buộc kiểm soát con chặt chẽ trong giai đoạn trưởng thành?

Giai đoạn trưởng thành, đặc biệt là tuổi dậy thì là thời điểm mà con người hình thành rõ nét nhất về bản sắc cá nhân, giá trị sống và hướng đi trong cuộc đời. Đây cũng là giai đoạn mà nhiều bậc cha mẹ cảm thấy lo lắng nhất khi con bắt đầu có những suy nghĩ độc lập, thậm chí trái ngược với kỳ vọng của gia đình. Từ nỗi lo ấy, không ít cha mẹ đã lựa chọn cách kiểm soát nghiêm ngặt và áp đặt ý muốn của mình lên con cái với suy nghĩ “đó là điều tốt cho con”. Vậy có nên ép buộc kiểm soát con chặt chẽ trong giai đoạn trưởng thành?, việc này thực sự có đem lại kết quả như mong đợi hay không?

1. Kiểm soát quá mức có thực sự giúp con trưởng thành?

Rất nhiều bậc phụ huynh cho rằng, kiểm soát con chặt chẽ là để bảo vệ con khỏi những cám dỗ và rủi ro của xã hội. Tuy nhiên, khi sự kiểm soát vượt quá giới hạn, thay vì khiến con an toàn hơn, điều đó lại có thể khiến con cảm thấy bị tù túng, mất tự do và thiếu lòng tin từ cha mẹ. Trẻ có thể sinh ra cảm giác chống đối, nói dối để che giấu, hoặc ngược lại là trở nên phụ thuộc, mất khả năng tự quyết định.

Hệ quả của việc kiểm soát thái quá là con không được rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết vấn đề và thiếu kinh nghiệm đối mặt với thử thách. Khi bước vào đời, những đứa trẻ bị “bảo bọc” quá mức thường dễ hoang mang, lúng túng, thậm chí đưa ra quyết định sai lầm vì chưa từng trải qua.

2. Cha mẹ yêu con hay yêu “phiên bản lý tưởng” của mình?

Không ít phụ huynh vô tình áp đặt những kỳ vọng của bản thân lên con cái: muốn con học ngành mình chọn, làm nghề mình mong muốn, sống theo định hướng mà mình vạch sẵn. Tuy nhiên, mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập với ước mơ, năng lực và cảm nhận riêng. Việc ép buộc con đi con đường mà cha mẹ vẽ ra dù có xuất phát từ tình yêu thương, đôi khi lại trở thành rào cản ngăn con khám phá chính mình.

Khi không được sống thật với bản thân, nhiều người trẻ rơi vào khủng hoảng, cảm thấy lạc lõng trong chính cuộc đời mình. Một tấm bằng danh giá hay một nghề nghiệp “ổn định” không thể khiến con hạnh phúc nếu đó không phải là điều con thực sự muốn.

3. Cha mẹ nên đồng hành thay vì kiểm soát  

Thay vì ép buộc con, cha mẹ nên chọn cách đồng hành với con, tức là lắng nghe, thấu hiểu và hỗ trợ con đưa ra quyết định phù hợp nhất. Khi cha mẹ làm bạn với con, xây dựng niềm tin từ sự tôn trọng lẫn nhau, con sẽ dễ mở lòng chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong cuộc sống. Từ đó, cha mẹ có thể đưa ra định hướng, lời khuyên phù hợp mà không khiến con cảm thấy bị áp đặt.

Đồng hành không có nghĩa là buông lỏng hay để con “muốn làm gì thì làm”, mà là trao quyền tự quyết cho con trong phạm vi phù hợp với lứa tuổi, đồng thời trang bị cho con những giá trị sống đúng đắn và nền tảng đạo đức vững chắc.

Lời khuyên dành cho các bậc cha mẹ:

• Hãy đặt mình vào vị trí của con để thấu hiểu tâm lý và mong muốn của con.
• Tạo môi trường thoải mái để con có thể bày tỏ quan điểm mà không lo bị phán xét.
• Lắng nghe nhiều hơn, hỏi han đúng cách thay vì tra hỏi.
• Chấp nhận rằng con có thể đi con đường khác với mình, miễn là đó là con đường đúng đắn và phù hợp.
• Đừng quên rằng con cái không phải là “bản sao” của cha mẹ, mà là những cá thể riêng biệt…

Không ai hiểu con bằng chính cha mẹ, nhưng cũng không ai sống cuộc đời của con ngoài chính bản thân con. Giai đoạn trưởng thành là lúc con cần sự hướng dẫn nhẹ nhàng và niềm tin từ cha mẹ, chứ không phải sợi dây ép buộc kiểm soát con làm kéo căng tình cảm gia đình. Thay vì ép buộc con đi theo khuôn mẫu sẵn có hãy để con được phát triển với cá tính riêng, trong sự bao dung và đồng hành của cha mẹ. Đó mới là nền tảng vững chắc để con thực sự trưởng thành cả về nhân cách lẫn năng lực sống.