Nên lập thỏa thuận tiền hôn nhân không?

Khi nói đến kết hôn, người ta thường nghĩ ngay đến lễ cưới, lời thề nguyện và những gì lãng mạn nhất. Tuy nhiên, một khía cạnh rất quan trọng nhưng hay bị bỏ qua chính là tài sản, đặc biệt là với những người đã có tài sản tích lũy riêng hoặc có dự định đầu tư, kinh doanh sau khi kết hôn. Trong bối cảnh ngày càng nhiều người kết hôn muộn, tự chủ tài chính hoặc từng trải qua đổ vỡ hôn nhân, khái niệm “thỏa thuận tiền hôn nhân” không còn xa lạ và ngày càng được quan tâm nhiều hơn. Thế nhưng, câu hỏi vẫn thường được đặt ra là: Có nên làm thỏa thuận tiền hôn nhân hay không? Và nếu có, cần lưu ý điều gì?

1. Thỏa thuận tiền hôn nhân là gì?

Thỏa thuận tiền hôn nhân (hay còn gọi là thỏa thuận tài sản trước hôn nhân) là văn bản thể hiện sự thống nhất giữa hai người sắp kết hôn về việc quản lý, phân chia tài sản, quyền và nghĩa vụ tài chính trong thời kỳ hôn nhân.

Theo Điều 47 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định: Trong trường hợp hai bên kết hôn lựa chọn chế độ tài sản theo thỏa thuận thì thỏa thuận này phải được lập trước khi kết hôn, bằng hình thức văn bản có công chứng hoặc chứng thực. Chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận được xác lập kể từ ngày đăng ký kết hôn.

Nói cách khác, đây là cách để vợ chồng chủ động kiểm soát vấn đề tài chính một cách rõ ràng, minh bạch và hợp pháp, thay vì để mọi thứ mơ hồ rồi tranh cãi về sau.

2. Khi nào nên lập thỏa thuận tiền hôn nhân?

Không phải ai kết hôn cũng cần làm thỏa thuận tài sản. Tuy nhiên, nếu bạn đang thuộc một trong các trường hợp sau, thì việc lập thỏa thuận là rất nên cân nhắc:

• Bạn đã có tài sản tích lũy đáng kể trước hôn nhân (bất động sản, cổ phần công ty, tài khoản tiết kiệm…).
• Bạn là người kinh doanh hoặc đầu tư và muốn tách bạch rõ ràng rủi ro tài chính trong trường hợp thất bại.
• Một trong hai bên mang theo nợ nần hoặc nghĩa vụ tài chính lớn vào hôn nhân.
• Hai người có chênh lệch lớn về thu nhập, tài sản hoặc kỳ vọng chi tiêu khác biệt.
• Bạn đã từng trải qua ly hôn hoặc có con riêng, muốn bảo vệ tài sản để lại cho con.
• Bạn muốn phòng tránh tranh chấp và căng thẳng tài chính về sau, dù chưa có rủi ro cụ thể nào.
• Lập thỏa thuận tiền hôn nhân không có nghĩa là thiếu tin tưởng nhau, mà là thể hiện sự tôn trọng, minh bạch và chủ động trong hôn nhân.

3. Những nội dung thường có trong thỏa thuận tiền hôn nhân

Tùy hoàn cảnh và mong muốn của hai người, nội dung của bản thỏa thuận có thể linh hoạt, nhưng thông thường sẽ bao gồm:

• Xác định tài sản riêng của mỗi bên trước hôn nhân (được giữ nguyên là tài sản riêng hay đưa vào tài sản chung?).
• Cách phân chia tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân: chia đôi, chia theo đóng góp, hay một tỷ lệ khác?
• Quy định về nợ chung và nợ riêng: mỗi người tự chịu trách nhiệm nợ do mình gây ra hay cùng gánh?
• Thỏa thuận về việc cấp dưỡng nếu ly hôn hoặc hỗ trợ tài chính trong thời kỳ hôn nhân.
• Phân định nghĩa vụ tài chính với người thân, con riêng nếu có.

Điều quan trọng là: mọi thỏa thuận phải dựa trên tinh thần tự nguyện, trung thực và công khai, nếu không có thể bị tuyên vô hiệu nếu tranh chấp xảy ra sau này.

4. Những điều cần suy nghĩ kỹ trước khi lập thỏa thuận tiền hôn nhân

Lập thỏa thuận tài sản là bước quan trọng nhưng cũng nhạy cảm. Trước khi thực hiện, bạn nên cân nhắc một số điều sau:

• Chọn đúng thời điểm và cách trao đổi: Hãy nói chuyện một cách bình tĩnh, nhẹ nhàng, với tinh thần xây dựng, tránh để đối phương cảm thấy bị nghi ngờ hay xúc phạm.
• Cùng nhau làm việc với luật sư hoặc công chứng viên để đảm bảo nội dung thỏa thuận hợp pháp, rõ ràng và dễ hiểu.
• Cân nhắc cảm xúc cá nhân: Nếu một trong hai cảm thấy quá khó chịu hoặc bị ép buộc, tốt hơn nên tạm hoãn để tránh tạo rạn nứt.
• Đừng coi đây là vũ khí phòng ngừa ly hôn mà hãy nhìn nhận nó như một “bản cam kết” giúp cuộc sống hôn nhân rõ ràng và nhẹ nhàng hơn.

Lưu ý rằng: nếu không lập thỏa thuận, mọi tài sản phát sinh sau khi cưới sẽ tự động được coi là tài sản chung theo luật trừ khi chứng minh được là tài sản riêng. Việc này đôi khi sẽ gây khó khăn trong việc quản lý hoặc chia tài sản khi có tranh chấp.

5. Thỏa thuận tiền hôn nhân không giết chết tình yêu 

Có ý kiến cho rằng, làm thỏa thuận trước khi cưới là thiếu lãng mạn, thậm chí là “đề phòng ly hôn”. Nhưng trong một xã hội hiện đại và minh bạch, đó lại là dấu hiệu của sự nghiêm túc, trách nhiệm và bình đẳng trong hôn nhân. Nó cho thấy bạn không chỉ yêu người kia, mà còn biết bảo vệ nhau khỏi tổn thương tài chính và cảm xúc về sau.

Quan trọng hơn, chính việc thảo luận và lập ra bản thỏa thuận sẽ giúp hai người hiểu rõ hơn về quan điểm sống, về cách dùng tiền, về kỳ vọng cá nhân từ đó hạn chế hiểu lầm và rạn nứt trong tương lai.

Như vậy, không phải ai cũng cần thỏa thuận tiền hôn nhân, nhưng ai cũng nên hiểu nó. Lập thỏa thuận tài sản trước hôn nhân là một quyền hợp pháp và cũng là một giải pháp thông minh nếu được làm đúng cách. Nếu bạn đang có tài sản riêng, lo lắng về rủi ro tài chính hoặc đơn giản là muốn một cuộc hôn nhân rõ ràng, công bằng thì việc lập thỏa thuận là điều hoàn toàn nên cân nhắc.

Cuối cùng, tình yêu nên đi cùng sự hiểu biết và trách nhiệm. Thay vì nghĩ rằng làm thỏa thuận là “thiếu niềm tin” hãy xem đó là một hành động bảo vệ tình cảm lâu dài và giúp cả hai bước vào cuộc sống hôn nhân một cách trưởng thành hơn.