Khi ông bà can thiệp vào việc nuôi con quá nhiều nên xử lý khéo thế nào?

Việc ông bà can thiệp vào việc nuôi con – cháu là nét văn hoá đẹp, phổ biến trong nhiều gia đình Việt Nam. Tuy nhiên, đi kèm với sự giúp đỡ quý giá đó đôi khi lại là những rắc rối do trái quan điểm nuôi dạy con giữa các thế hệ khác nhau, phương pháp chăm sóc trái ngược và cả những mâu thuẫn nhỏ dễ bùng phát thành tranh cãi. Vậy làm thế nào để cha mẹ trẻ vẫn nhận được sự hỗ trợ của ông bà, nhưng đồng thời giữ được quyền quyết định nuôi dạy con theo cách khoa học, phù hợp với thời đại?

1. Vai trò của ông bà trong gia đình hiện đại

Trong xã hội hiện đại, cha mẹ trẻ thường phải quay lại công việc sớm, nam thì thường được nghỉ chăm vợ sinh từ 2 tuần đến 1 tháng còn nữ thì thường sau sinh khoảng 6 tháng đến 1 năm, nên việc ông bà cùng chung tay chăm sóc cháu gần như là một “phao cứu sinh” cho nhiều gia đình. Ngoài hỗ trợ trông nom bé, ông bà còn là chỗ dựa tinh thần, chia sẻ kinh nghiệm và tình yêu thương vô điều kiện với cháu. Đó là điều vô giá mà không ai có thể thay thế.

Thế nhưng, khoảng cách thế hệ, khác biệt về điều kiện sống, kiến thức y tế và quan điểm giáo dục khiến cho cách nuôi dạy con, chăm sóc cháu của ông bà và cha mẹ trẻ thường không giống nhau. Ví dụ, ông bà có thể muốn bế ẵm cháu khi ăn, cho ăn thêm bữa đêm, hay dùng những mẹo dân gian để chăm bé, trong khi cha mẹ trẻ lại tin tưởng phương pháp khoa học, khuyến khích con tự lập và có nề nếp ngay từ sớm.

Khi hai thế hệ không hiểu quan điểm của nhau hoặc không nói rõ ràng từ đầu, những khác biệt nhỏ sẽ tích tụ thành căng thẳng. Sự can thiệp của ông bà tuy xuất phát từ yêu thương, nhưng nếu quá mức, sẽ vô tình làm cha mẹ trẻ mất đi quyền chủ động trong chính việc nuôi dạy con.

2. Thấu hiểu nguồn gốc khác biệt để tránh căng thẳng

Điều đầu tiên cha mẹ cần làm là nhìn nhận lại vấn đề ông bà can thiệp vào việc nuôi con với tâm thế bình tĩnh và tôn trọng. Đa phần, ông bà chỉ đang áp dụng những gì họ từng làm khi nuôi con của mình. Trong mắt ông bà, cách “xưa” đã từng hiệu quả, nên họ tin tưởng nó, thậm chí cho rằng cha mẹ trẻ đang “làm khó” hoặc “lý thuyết quá”.

Một số khác biệt thường gặp là:

• Ông bà hay chiều cháu, sẵn sàng bế ẵm cả ngày, bế khi ngủ, cho ăn rong để bé không khóc.
• Ông bà thích cho bé ăn nhiều, thậm chí thêm gia vị mặn hoặc ngọt để “bổ” mà không biết hệ tiêu hoá trẻ nhỏ cần hạn chế muối, đường.
• Một số quan điểm như “trời lạnh phải ủ thật ấm”, “trời nóng cũng trùm kín cho bé không sợ gió”, “bé ho thì kiêng tắm”, v.v… đôi khi không còn phù hợp.
• …

Nếu cha mẹ trẻ chỉ phản ứng bằng cách gạt phắt đi hoặc cấm đoán, chỉ trích thẳng thừng, ông bà dễ tổn thương. Lúc ấy, khoảng cách thế hệ, mâu thuẫn gia đình sẽ càng lớn hơn. Quan hệ gia đình vì thế dễ rơi vào cảnh gượng gạo, không khí luôn căng thẳng, ảnh hưởng đến cả em bé  người cần môi trường ấm áp và hòa thuận nhất. Vì vậy, thấu hiểu và chọn cách trao đổi phù hợp là bước quan trọng đầu tiên.

3. Giao tiếp khéo léo với ông bà

Một trong những kỹ năng cần thiết nhất là kỹ năng giao tiếp trong gia đình có nhiều thế hệ sống cùng nhau. Thay vì im lặng chịu đựng hoặc cãi nhau căng thẳng hãy tìm cách nói ra mong muốn nhưng vẫn giữ sự tôn trọng giữa hai bên, như:

• Chọn thời điểm phù hợp để nói chuyện: Tránh trao đổi khi đang bực tức hoặc ngay trước mặt bé.
• Dùng cách nói nhẹ nhàng, tôn trọng: Thay vì “Mẹ làm vậy sai rồi!”, hãy thử: “Con đọc thấy cách này phù hợp hơn với con, mẹ cùng xem với con nhé!”
• Đưa bằng chứng rõ ràng: Các tài liệu y tế, khuyến nghị từ bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng sẽ thuyết phục hơn lời nói suông.
• Lắng nghe và công nhận: Đôi khi, sự khác biệt chỉ cần ông bà được lắng nghe, chia sẻ là đủ để bớt căng thẳng. Đừng quên cảm ơn sự hỗ trợ của ông bà mỗi khi có thể.
• …

Ngoài ra, cha mẹ nên phân chia ranh giới rõ ràng nhưng mềm dẻo. Ví dụ: “Mẹ giúp con trông bé lúc con đi làm, nhưng chuyện ăn dặm, tiêm phòng thì để vợ chồng con quyết.” Khi mọi thứ rõ ràng, ông bà cũng dễ hiểu và tránh can thiệp vượt giới hạn.

Nếu ông bà có quan điểm cũ mà con không thể thuyết phục ngay hãy kiên nhẫn “mưa dầm thấm lâu”. Đôi khi chỉ cần vài tuần cha mẹ kiên trì theo cách mới và cho thấy kết quả là bé khoẻ mạnh, ăn ngoan, ngủ ngoan… thì ông bà sẽ tự tin hơn mà tôn trọng cách nuôi dạy của con cái. 

4. Duy trì sự hòa thuận trong gia đình

Điều quan trọng nhất là cha mẹ trẻ đừng quên rằng môi trường gia đình yên ấm với bầu không vui vẻ hạnh phúc chính là món quà vô giá cho con. Trẻ nhỏ rất nhạy cảm, dễ cảm nhận không khí bất ổn, căng thẳng trong nhà, từ đó sinh ra lo âu, quấy khóc, sợ hãi.

Dù đôi việc ông bà can thiệp vào việc nuôi con của mình quá nhiều nhưng lại có quan điểm nuôi con khác nhau thường dẫn đến tranh cái, nhưng ba mẹ trẻ hãy nhớ rằng ông bà đã vất vả nuôi dưỡng mình ngày xưa, giờ vẫn tiếp tục hỗ trợ chăm lo con cháu không quản mệt nhọc, dó đó cần tôn trọng và biết ơn họ.