CÓ NÊN THAY ĐỔI HỌ CHO CON SAU KHI LY HÔN?

Khi tình trạng ly hôn ở Việt Nam ngày càng gia tăng đáng kể, vì một số lý do chủ quan mà cha hoặc mẹ có nguyện vọng thay đổi họ cho con sau khi ly hôn. Vậy việc này có được thực hiện không? Và việc thực hiện có khó không?

Cha, mẹ được quyền thay đổi họ cho con sau khi ly hôn

Theo quy định của Bộ luật Dân sự, mỗi cá nhân đều có quyền có họ và tên và việc xác định họ tên dựa vào giấy khai sinh của cá nhân đó. Bên cạnh đó, Pháp luật cũng đồng thời chấp nhận về việc thay đổi họ tên trong một số trường hợp nhất định đã được quy định rõ ràng trong luật định.
Trên thực tế, việc thay đổi họ cho con sau khi ly hôn thường xảy ra trong trường hợp con mang họ của người cha. Sau khi vợ chồng ly hôn, quan hệ hôn nhân giữa hai người chấm dứt và người vợ giành được quyền nuôi con nên người vợ thường muốn đổi họ cho con nhằm cắt đứt quan hệ với chồng cũ.
Tại điểm d của Khoản 1 Điều 27 Bộ luật Dân sự 2005 quy định: Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ trong trường hợp thay đổi cho con, từ họ của cha sang họ của mẹ hoặc ngược lại. Việc thay đổi họ tên cho người từ đủ 9 tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người ấy.
Bên cạnh đó, theo Khoản 1 Điều 36 Nghị định 158/2005/NĐ-CP về đăng ký và quản lý hộ tịch đã cho phép một số trường hợp được thay đổi, cải chính liên quan đến hộ tịch. Trong đó, nếu có lý do chính đáng, cá nhân có thể thay đổi họ, tên, chữ đệm đã đăng ký trong giấy khai sinh theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Sắp đến đây, Bộ luật Dân sự 2015 sẽ có hiệu lực từ ngày 01/01/2017 quy định rõ hơn về điều này. Tại Bộ luật mới này, “Quyền thay đổi họ” và “Quyền thay đổi tên” là hai quyền riêng biệt để có thể quy định cụ thể hơn về những trường hợp được thay đổi họ hoặc tên.
Về việc thay đổi họ cho con sau khi ly hôn, tại điểm a Khoản 1 Điều 27 quyền thay đổi họ đã ghi rõ: cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ cho con đẻ từ họ của cha đẻ sang họ của mẹ đẻ hoặc ngược lại. Cũng tại Điều 27 này, việc thay đổi họ cũng được quy định những trường hợp khác đối với con nuôi, cha mẹ nuôi hay người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình,…

Thay đổi họ cho con có cần sự đồng thuận của cha và mẹ

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 88 Luật Hôn nhân gia đình 2014, con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân là con chung của vợ chồng. Như vậy có nghĩa là cả hai vợ chồng đều có quyền và nghĩa vụ đối với con cái của mình nếu như quan hệ hôn nhân chấm dứt.
Như vậy, việc thay đổi họ cho con sau khi ly hôn không khó nếu thỏa mãn những yêu cầu của Pháp luật và phải nêu được lý do chính đáng, đặc biệt là vì quyền và lợi ích hợp pháp của con. Bên cạnh đó phải có sự đồng thuận của cả hai bên. Đồng thời, các bậc cha mẹ cần lưu ý, nếu con từ đủ 9 tuổi trở lên, phải có sự đồng ý của người con.

Trường hợp nào không được thay đổi họ cho con sau khi ly hôn

Để tránh tình trạng yêu cầu thay đổi họ cho con sau khi ly hôn nhằm mục đích cản trở quyền và nghĩa vụ của cha hoặc mẹ trong việc cấp dưỡng, thăm nom, chăm sóc con, chia rẽ tình cảm giữa cha mẹ và con cái, thì bị xem là không có lý do chính đáng và không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp nhận.

Thủ tục thực hiện việc thay đổi họ cho con sau khi ly hôn

a. Cơ quan thẩm quyền giải quyết việc

Cơ quan thẩm quyền giải quyết việc thay đổi họ cho con sau khi ly hôn là Ủy ban nhân dân. Trong đó:

• Ủy ban nhân dân cấp xã giải quyết việc thay đổi, cải chính hộ tịch cho người dưới 14 tuổi.
• Ủy ban nhân dân cấp huyện giải quyết việc thay đổi, cả chính hộ tịch cho người từ đủ 14 tuổi trở lên.

Như vậy, tùy độ tuổi của con mà cha mẹ sẽ nộp hồ sơ tại Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc xã.

b. Thời hạn giải quyết hồ sơ thay đổi họ cho con sau khi ly hôn

Trong 3 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, Phòng Tư pháp sẽ ghi vào sổ đã đăng ký khai sinh trước đây quyết định về việc thay đổi họ tên. Trường hợp cần phải xác minh, thời hạn giải quyết chỉ được thêm không quá 5 ngày.

c. Hồ sơ thay đổi họ cho con sau khi ly hôn

Khi thay đổi họ cho con, vợ hoặc chồng cần chuẩn bị các giấy tờ sau:

• Đơn xin thay đổi, cải chính họ, tên cho con (theo mẫu), nếu con trên 9 tuổi cần có sự đồng ý của con trong tờ khai;
• Giấy khai sinh bản chính của con;
• Các giấy tờ liên quan để làm căn cứ cho việc thay đổi (chứng minh nhân dân, hộ khẩu,…).

Như vậy, trong trường hợp vợ hoặc chồng muốn thay đổi họ cho con sau khi ly hôn, cần phải đưa ra bằng chứng thiết thực để chứng minh việc thay đổi này là hợp tình hợp lý. Nếu con trên 9 tuổi, chúng ta cần tôn trọng ý nguyện của con trước khi thực hiện thủ tục thay đổi.