Khi ly hôn con dưới 3 tuổi ở với ai theo quy định pháp luật?

Bên cạnh vấn đề tranh chấp tài sản, giành quyền nuôi con cũng được khá nhiều cặp vợ chồng quan tâm khi ly hôn. Điều này cũng rất dễ lý giải bởi con cái là tài sản vô giá, cho nên các bên đều muốn chính mình là người trực tiếp nuôi dưỡng và chăm sóc. Do đó, để quá trình giải quyết của Tòa án thuận lợi, pháp luật hôn nhân và gia đình đã quy định về vấn đề này cụ thể trong luật. Vậy khi ly hôn con dưới 3 tuổi ở với ai, có trường hợp ngoại lệ không?

1. Khi ly hôn con dưới 3 tuổi ở với ai? Có trường hợp ngoại lệ không?

Trong quá trình ly hôn, tranh giành quyền nuôi con là vấn đề khá phổ biến. Thông thường, câu chuyện này sẽ xảy ra khi ly hôn đơn phương hoặc thuận tình nhưng hai vợ chồng vẫn chưa thỏa thuận được. Vậy khi ly hôn con dưới 3 tuổi sẽ được ở với ai? Có trường hợp ngoại lệ nào khác không?

1.1. Khi ly hôn con dưới 3 tuổi sẽ được ở với ai?

Căn cứ tại Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quyền nuôi con dưới 3 tháng tuổi được quy định như sau:

“Điều 81. Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn

1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.

2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.”

Theo quy định trên, con dưới 36 tháng tuổi, tức là dưới 3 tuổi, quyền nuôi con sẽ do người mẹ trực tiếp thực hiện. Điều này nhằm đáp ứng hoàn cảnh thực tế và bản năng cũng như vai trò của người mẹ. Bởi lẽ, thông thường, người mẹ sẽ có khả năng chăm sóc con cái cẩn thận hơn người cha.

1.2. Có trường hợp ngoại lệ không?

Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 thì Tòa án sẽ giao cho người mẹ trực tiếp nuôi khi con dưới 36 tháng tuổi. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp ngoại lệ trong quyền nuôi con, đó là:

• Trường hợp 1: Người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
• Trường hợp 2: Cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Theo đó, đối với trường hợp đầu tiên, nếu người cha muốn giành quyền nuôi con (thường xảy ra khi đơn phương ly hôn) cần phải chứng minh rằng đối phương không đủ điều kiện để trực tiếp nuôi con. Điều kiện này sẽ dựa trên các tiêu chí như sau:

• Về vật chất: Người mẹ không có công việc ổn định, thu nhập không cao, không thể tự trang trải cuộc sống bản thân,…
• Về tinh thần: Người mẹ chưa từng quan tâm đến con cái, không có đủ kiến thức để chăm sóc đời sống tinh thần, những tâm sinh lý của con,…
• Về các yếu tố khác: Chưa từng chăm sóc, bỏ bê con cái hoặc có hành vi ngoại tình, lâm vào các tệ nạn xã hội khác,…

Tuy nhiên, đối với trường hợp thứ hai, thường xảy ra khi cả hai vợ chồng đồng thuận ly hôn. Với bản chất tương tự như pháp luật dân sự, luật hôn nhân gia đình cũng sẽ đề cao sự thỏa thuận của các bên nếu xét thấy thỏa thuận về quyền nuôi con hợp lý.

2. Không trực tiếp nuôi con, cha mẹ có quyền, nghĩa vụ gì?

Khi đã xác định được con dưới 3 tuổi ở với ai, người còn lại không trực tiếp nuôi dưỡng sẽ có quyền và nghĩa vụ gì? Căn cứ theo quy định tại Điều 82 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quyền và nghĩa vụ của cha, mẹ không trực tiếp nuôi con được cụ thể như sau:

“Điều 82. Nghĩa vụ, quyền của cha, mẹ không trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn

1. Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi.

2. Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.

3. Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở.

Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.”

Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con vẫn được hưởng những quyền lợi như thăm nom mà không ai được phép ngăn cản. Tuy nhiên, nếu lạm dụng việc thăm nom để gây cản trở hoặc có những ảnh hưởng xấu đến quá trình nuôi dưỡng, chăm sóc con thì người trực tiếp nuôi có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom của người đó. Cụ thể được quy định theo quy định tại Điều 85 Luật này.