Quyền lợi và trách nhiệm của con cái đối với cha mẹ

Gia đình là nơi nuôi dưỡng tình cảm, truyền đạt giá trị và hình thành nhân cách cho con người. Trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái, cả hai bên đều đóng vai trò quan trọng. Con cái không chỉ có quyền lợi mà còn có trách nhiệm đối với cha mẹ, tạo nên một hệ thống tương tác và trách nhiệm chung giữa các thành viên trong gia đình.

1. Thế nào là quyền lợi và trách nhiệm của con cái đối với cha mẹ

Quyền lợi của con cái bao gồm quyền được bảo vệ và nuôi dưỡng tốt nhất từ phía cha mẹ. Điều này không chỉ liên quan đến y tế, giáo dục mà còn bao hàm sự phát triển toàn diện về mặt tâm hồn và thể chất. Cha mẹ cần cung cấp môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự sáng tạo và đề xuất các cơ hội phát triển cho con cái.

Con cái cũng có quyền lợi đối với tình cảm, cần được thể hiện sự yêu thương và quan tâm từ phía cha mẹ. Sự ổn định tâm lý là quan trọng để hình thành một cá nhân tự tin và tích cực. Đồng thời, con cái cũng có quyền tham gia vào quyết định gia đình, được lắng nghe ý kiến và ý nghĩa của mình.

Tuy nhiên, quyền lợi này đi đôi với trách nhiệm của con cái. Họ có trách nhiệm học tập và phát triển bản thân, nỗ lực để đạt được mục tiêu học vấn và phát triển kỹ năng cần thiết cho tương lai. Con cái nên thể hiện sự tôn trọng đối với cha mẹ, lắng nghe ý kiến của họ và thể hiện lòng biết ơn về những nỗ lực và hy sinh mà cha mẹ đã dành cho họ.

Trách nhiệm của con cái cũng bao gồm việc tham gia các hoạt động gia đình, giúp đỡ trong việc chăm sóc nhà cửa và hỗ trợ cha mẹ trong công việc hàng ngày. Họ cần tham gia vào việc xây dựng mối quan hệ gia đình khỏe mạnh, bằng cách thể hiện sự yêu thương và hỗ trợ lẫn nhau. Sự hiểu biết và thực hiện đúng mức giúp tạo nên một môi trường gia đình tích cực và ổn định, góp phần vào sự phát triển toàn diện của con người.

1.1.  Quyền của con đối với cha mẹ

Cụ thể quyền lợi của con cái đối với cha mẹ được quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 70, Điều 71, khoản 1 Điều 76 và Điều 90 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 bao gồm:

– Được cha mẹ thương yêu, tôn trọng, thực hiện các quyền, lợi ích hợp pháp về nhân thân và tài sản theo quy định của pháp luật.

– Con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì có quyền sống chung với cha mẹ, được cha mẹ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc.

– Con có quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

– Con từ đủ 15 tuổi trở lên mà có tài sản riêng thì có quyền nhờ cha mẹ quản lý.

– Con có quyền nhận cha, mẹ của mình, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết. Con đã thành niên nhận cha, không cần phải có sự đồng ý của mẹ; nhận mẹ, không cần phải có sự đồng ý của cha.

Bên cạnh đó tại Điều 22 và Điều 23 của Luật Trẻ em năm 2016, sửa đổi, bổ sung năm 2018 cũng có quy định về quyền của con đối với cha mẹ như sau:

– Con có quyền được sống chung với cha, mẹ; được cả cha và mẹ bảo vệ, chăm sóc và giáo dục, trừ trường hợp cách ly cha, mẹ theo quy định của pháp luật hoặc vì lợi ích tốt nhất của con.

– Khi phải cách ly cha, mẹ, người con được trợ giúp để duy trì mối liên hệ và tiếp xúc với cha, mẹ, gia đình, trừ trường hợp không vì lợi ích tốt nhất của người con

– Con có quyền được biết cha đẻ, mẹ đẻ, trừ trường hợp ảnh hưởng đến lợi ích tốt nhất của con; được duy trì mối liên hệ hoặc tiếp xúc với cả cha và mẹ khi con, cha, mẹ cư trú ở các quốc gia khác nhau hoặc khi bị giam giữ, trục xuất; được tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất cảnh, nhập cảnh để đoàn tụ với cha, mẹ; được bảo vệ không bị đưa ra nước ngoài trái quy định của pháp luật; được cung cấp thông tin khi cha, mẹ bị mất tích.

Trong trường hợp là con nuôi, con riêng, con dâu, con rể mà cùng sống chung với cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ chồng, cha mẹ vợ thì cũng sẽ có các quyền đối với cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ chồng, cha mẹ vợ được ghi nhận tại Điều 70 và Điều 71 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014.

1.2. Nghĩa vụ của con đối với cha mẹ

Cụ thể về nghĩa vụ của con đối với cha mẹ được căn cứ khoản 2 và khoản 3 Điều 70, khoản 2 Điều 71, khoản 2 và khoản 3 Điều 75 và Điều 111 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, quy định như sau:

– Con phải có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ. Bên cạnh những trách nhiệm được luật pháp quy định, thì con trong gia đình còn có nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc giữ gìn danh dự văn hóa, truyền thống đạo đức gia đình.

– Con chưa thành niên tham gia công việc gia đình phù hợp với lứa tuổi và không trái với quy định của pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

Khi còn trong độ tuổi đi học, con có nghĩa vụ đối với cha mẹ là vâng lời thầy cô, học hành chăm chỉ, tích lũy kiến thức và trau dồi đạo đức để khi trưởng thành sẽ tự tin tham gia vào đời sống xã hội, lao động để tạo thu nhập nuôi sống bản thân và chăm sóc gia đình.

– Con có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.

– Con từ đủ 15 tuổi trở lên sống chung với cha mẹ phải có nghĩa vụ chăm lo đời sống chung của gia đình; đóng góp vào việc đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình nếu có thu nhập.

– Con đã thành niên khi sống cùng với cha mẹ, có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.

– Con đã thành niên không sống chung với cha, mẹ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cha, mẹ trong trường hợp cha, mẹ không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Như vậy, trong mối quan hệ gia đình, con cái không chỉ có quyền lợi mà còn phải chấp nhận trách nhiệm đối với cha mẹ. Quyền được bảo vệ và nuôi dưỡng tốt nhất cần đi đôi với trách nhiệm học tập – phát triển bản thân. Thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn từ con cái là quan trọng để duy trì mối quan hệ gia đình tích cực. Tham gia vào các hoạt động gia đình và hỗ trợ cha mẹ trong công việc hàng ngày là một phần của trách nhiệm của con cái. Sự hiểu biết và tôn trọng giữa các thành viên gia đình góp phần xây dựng một môi trường gia đình ấm cúng và phát triển toàn diện cho tất cả thành viên gia đình.