Tìm hiểu về di chúc không hợp pháp theo luật định

Mẫu đơn, giấy tờ, hồ sơ Hà Trần | Thứ Tư, 27/08/2025

Di chúc không hợp pháp là văn bản không đáp ứng đầy đủ các điều kiện về nội dung và hình thức theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp này, bản di chúc sẽ không có giá trị pháp lý và không được dùng để phân chia di sản sau khi người để lại di chúc qua đời. Cùng Luật sư Ly hôn nhanh tìm hiểu chi tiết về di chúc không hợp pháp trong bài viết sau.

Mục lục

1. Những trường hợp dẫn đến di chúc không hợp pháp

Di chúc không hợp pháp là bản di chúc không thỏa mãn các điều kiện được quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015. Những trường hợp phổ biến gồm:

Người lập di chúc không minh mẫn, tỉnh táo tại thời điểm lập.
Di chúc được hình thành do bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép.
Nội dung di chúc vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội hoặc không đúng quy định về hình thức.
Người từ đủ 15 đến dưới 18 tuổi lập di chúc nhưng không lập bằng văn bản và không có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ. Điều này sẽ làm cho di chúc không hợp pháp.
Người hạn chế về thể chất hoặc không biết chữ lập di chúc nhưng không có người làm chứng ghi chép lại, đồng thời không được công chứng hoặc chứng thực.
Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực nhưng lại không đáp ứng đủ các điều kiện được nêu tại khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015.
Di chúc miệng không đúng trình tự: người để lại di sản không bày tỏ ý chí cuối cùng trước ít nhất hai người làm chứng; hoặc sau khi thể hiện ý chí, người làm chứng không ghi chép lại, không cùng ký tên/ điểm chỉ hoặc di chúc không được công chứng/chứng thực chữ ký của người làm chứng trong vòng 05 ngày làm việc.

2. Hình thức của di chúc

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, hiện nay chỉ có hai hình thức lập di chúc được công nhận hợp pháp là di chúc bằng văn bản và di chúc miệng. Mỗi hình thức đều có những yêu cầu riêng để bảo đảm ý chí của người để lại di sản được thực hiện đúng theo pháp luật.

2.1. Di chúc bằng văn bản

Di chúc bằng văn bản được chia thành 4 loại:

Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng (Điều 633): Người lập di chúc phải tự tay viết và ký tên. Nội dung phải tuân thủ đầy đủ quy định tại Điều 631 về các thông tin cần có trong di chúc.
Di chúc bằng văn bản có người làm chứng (Điều 634): Nếu không thể tự viết, người lập di chúc có thể nhờ người khác viết hoặc đánh máy. Tuy nhiên, cần có ít nhất 2 người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ trước mặt những người này và người làm chứng phải xác nhận, ký tên vào bản di chúc.
Di chúc bằng văn bản có công chứng (Điều 635): Người lập di chúc có thể yêu cầu công chứng viên chứng nhận tính hợp pháp của bản di chúc.
Di chúc bằng văn bản có chứng thực (Điều 635): Người lập di chúc có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền chứng thực bản di chúc.

2.2. Di chúc miệng

Được lập trong trường hợp người để lại di sản không thể viết do tính mạng bị đe dọa. Ý chí cuối cùng của họ phải được thể hiện trước ít nhất hai người làm chứng và sau đó phải được ghi chép, công chứng hoặc chứng thực theo đúng quy định.

Lưu ý: Không chỉ nội dung mà hình thức cũng quyết định tính hợp pháp của di chúc. Nếu di chúc không hợp phápháp, hậu quả pháp lý sẽ làm thay đổi cách phân chia di sản và trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi của những người thừa kế.

3. Di chúc không hợp pháp thì chia di sản như thế nào?

Trong trường hợp di chúc không hợp pháp, việc phân chia di sản sẽ được thực hiện theo quy định pháp luật về thừa kế. Cụ thể, tài sản sẽ được chia cho những người thừa kế theo thứ tự ưu tiên tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015:

Hàng thừa kế thứ nhất: vợ, chồng, cha mẹ đẻ hoặc nuôi, con đẻ hoặc con nuôi của người đã mất.
Hàng thừa kế thứ hai: ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột, cháu ruột mà người mất là ông/ bà.
Hàng thừa kế thứ ba: cụ nội, cụ ngoại; bác, chú, cậu, cô, dì ruột; cháu ruột mà người mất là bác, chú, cậu, cô, dì; chắt ruột mà người mất là cụ.

Nguyên tắc phân chia là những người trong cùng hàng thừa kế được hưởng phần bằng nhau. Chỉ khi không còn ai ở hàng trước thì người ở hàng sau mới được quyền nhận di sản.

Trên đây là tổng hợp các thông tin liên quan đến vấn đề di chúc không hợp pháp. Nếu phát sinh vướng mắc liên quan đến di chúc, người thừa kế nên tìm đến văn phòng Luật sư Ly hôn nhanh để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.