Điều kiện về năng lực hành vi dân sự khi đăng ký kết hôn

Ngoài các điều kiện về độ tuổi, tính tự nguyện và không thuộc trường hợp cấm kết hôn thì nam, nữ còn phải đảm bảo không bị mất năng lực hành vi dân sự mới có quyền đăng ký kết hôn theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2014. Vậy, khi nào một người bị coi là mất năng lực hành vi dân sự?

Xác lập thỏa thuận tiền hôn nhân, hình thức và nội dung
Phải làm gì khi phát hiện vợ, chồng lừa dối kết hôn
Kết hôn và các trường hợp cấm kết hôn cần biết

Khi nào một người bị coi là mất năng lực hành vi dân sự?

Điều 22 Bộ luật Dân sự năm 2005 quy định, khi một người bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Toà án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận của tổ chức giám định.

Điều kiện về năng lực hành vi dân sự khi đăng ký kết hôn

Quy định của Bộ luật Dân sự cho thấy, chỉ khi có quyết định tuyên bố của Tòa án có hiệu lực thi hành thì một người mới bị coi là mất năng lực hành vi dân sự. Do vậy, ngay cả khi mắc bệnh tâm thần hay bệnh khác dẫn tới không có khả năng nhận thức, làm chủ hành vi của mình nam, nữ vẫn được quyền đăng ký kết hôn nếu thỏa mãn các điều kiện kết hôn khác của Luật hôn nhân và gia đình năm 2014. Ủy ban nhân dân không được quyền từ chối đăng ký kết hôn. Dù điều này nằm ngoài ý muốn của người có thẩm quyền đăng ký kết hôn hay nhà lập pháp, nhưng chính thiếu sót trong việc ban hành cơ chế điều chỉnh điều kiện này dẫn tới bất cập là người không có khả năng nhận thức, làm chủ hành vi vẫn có thể kết hôn. Từ đó, kéo theo các hệ lụy trong gia đình và xã hội được báo chí phản ánh và dư luận quan tâm. Đó là những câu chuyện thương tâm, khi người tâm thần gây hậu quả xấu,  điển hình như bài báo người bệnh tâm thần liên tục gây ra các vụ án thương tâm đăng trên trang Việt Báo ngày 25/8/2015.  Hay chồng tâm thần giết vợ và hai con do Vietnamnet phan ánh. Bên cạnh đó, bạo lực gia đình cũng là vấn đề gây nhức nhối trong xã hội và người tâm thần có khi là người hành hung nhưng cũng có khi là nạn nhân bởi người bạn đời của họ. Thiết nghĩ, để ngăn chặn những điều tồi tệ xảy ra, các nhà lập pháp cần ban hành cơ chế quy định về năng lực hành vi dân sự khi đăng ký kết hôn chẳng hạn bắt buộc phải giám định sức khỏe tâm thần do cơ sở y tế có thẩm quyền cấp như quy định về giấy xác nhận sức khỏe đề kết hôn có yếu tố nước ngoài mà Nghị định 126/2014 NĐ-CP quy định.

Như vậy, có thể thấy rằng dù quy định không bị mất năng lực hành vi dân sự là điều kiện bắt buộc khi đăng ký kết hôn nhưng Luật lại thiếu cơ chế điều chỉnh vấn đề này. Nên nam, nữ không phải chứng minh có hay không bị mất năng lực hành vi dân sự khi đăng ký kết hôn.